T24 Ankara
Toplum Çalışmaları Enstitüsü’nden Hukukçu Aykutalp Arıcı, 2 Ekim Milletlerarası Şiddetsizlik Günü hasebiyle Türkiye’de ve dünyada artan şiddet olaylarının art planını anlattı. Arıcı, “Toplumun yargıya duyduğu itimadın olağanüstü azalması kaçınılmaz hale geliyor. Gerçekten yapılan araştırmalar, adalet sisteminin yeterli işlememesinin adalete itimadı azalttığını, adalete müracaatların bu sebeple azaldığını gösteriyor” dedi.
İnsanlığın ve devletlerin en temel problemi olduğu görülen gayrimeşru şiddetin önlenmesi yahut “şiddetsizliğin sağlanması” konusunun, insanlığın ortak sorunu olduğunu olduğuna dikkat çeken Toplum Çalışmaları Enstitüsü’nden hukukçu Aykutalp Arıcı, “Nitekim Birleşmiş Milletler’in 27 Haziran 2007 tarihli genel konsey toplantısında, her yılın 2 Ekim gününün Dünya Şiddetsizlik Günü ilan edilmesi bu sayede mümkün oldu. Birleşmiş Milletler’in Dünya Şiddetsizlik Günü için Gandhi’nin doğum günün seçilmesi manalı. Her sorunun tahlili için sorunun büyüklüğünün tespiti en değerli etaplardan birisidir. Öyleyse insanlığın şiddet karnesinin incelenmesi sorunun tahliline giden yolda düzgün bir başlangıç olacaktır” değerlendirmesinde bulundu.
Anayasa’nın 17. hususuyla vücut dokunulmazlığı hakkı teminat altına alındıysa da bu hakkın ihlali konusunda Türkiye’nin karnesinin istenildiği kadar âlâ olmadığını belirten Arıcı, şiddetin toplumun her kesitinde, konut içinde, cinsiyetler ortasında, çalışma alanlarında, yaşlılara, çocuklara, hayvanlara ve toplumun tüm kısımlarına karşı kıymetli ve yaygın bir tehdit vasfı taşımaya devam ettiğinin altını çizdi.
“Yüzyılda lakin binde bir güzelleşme sağlandı”
Institute for Economics&Peace’in 2024 yılı Global Barış Endeksi’ne nazaran son 16 yılda 12. kere olmak üzere dünya bir evvelki yıla nazaran daha az barışçıl olmuş durumda olduğunu hatırlatan Arıcı, “Her ne kadar endeks, özel olarak şiddetsizlik konusunu ele almıyor olsa da, endeks hazırlanırken 163 ülkenin ve dünya nüfusunun %99.7’sinin çalışmaya dahil edildiği dikkate alındığında elde edilen datanın bir gösterge olarak kabulünün mümkün olduğu anlaşılıyor. Öte yandan Birleşmiş Milletler Uyuşturucu ve Hata Ofisi’nin varsayımlarına nazaran dünya ortalamasında 100.000 kişi başına cinayet sayısı 2010 yılı için 6.9, 2012 yılı için 6.2, 2017 yılı için 6.1, 2021 yılı için 5.8’dir. Özetle global cinayet sayılarında, 2 Ekim’in Dünya Şiddetsizlik Günü ilan edilmesini takip eden 10 yıl içinde lakin 100.000’de 1’civarında bir güzelleşme sağlanabildi.” tabirlerini kullandı.
“İnsani gelişme şiddetle çabaya yansımadı”
Söz konusu bilgileri pahalandıran Hukukçu Arıcı, “Aynı periyotta Birleşmiş Milletler bilgilerine nazaran insani gelişmişlik endeksinde %4’ü aşan bir güzelleşme olduğu dikkate alındığında şiddetle gayrette global bir başarısızlıktan kelam edilebilir. Görülmektedir ki insani gelişmişlikteki bariz artış, şiddetle gayrete yansımamıştır” tabirlerine yer verdi.
“Türkiye’de tablo olumsuz”
“Buna karşılık ülkemiz küresel trende kıyasla olumsuz bir tablo çiziyor” diyen Arıcı, Türkiye’deki şiddet hatalarına ait bilgileri paylaştı:
-TÜİK’in cürüm tiplerine nazaran hükümlü sayısına ait 2011-2020 devrini kapsayan dataları incelendiğinde toplam hükümlü ve şiddet kabahatlerinden mahkumların oranında artış yaşandığı görülmektedir. Kelam konusu devirde toplam hükümlü olanların sayısı 80.096’dan 258.401’e çıkmıştır.
-Hükümlü sayısı ilgili yılların Türkiye nüfusuna oranlandığında, 2011 yılında %0.11 olan hükümlü oranının %0.31’e çıkmıştır. Hükümlü sayıları şiddet hataları özelinde incelendiğinde tekrar artış olduğu gözlenmektedir.
-Şiddet cürümlerinden hükümlü olanların sayısı 2011 yılında 17.222 iken bu sayı 2020 yılında 71.885’e çıkmıştır. Kelam konusu sayılar ışığında, toplam mahkumlar içerisinde şiddet kabahatlerinden hükümlü olanların oranı 2011 yılında %21.5’ten 2020 yılında %27,8’e çıkmıştır.
-Şiddet kabahatlerinden hükümlü olanların tıpkı devirde toplam nüfusa oranı da %0.02’den %0.09’a çıkmıştır.
-Şiddet cürümleri bakımından gelişmiş ülkelerle mukayese edildiğinde Türkiye, Avrupa’nın en yüksek 9. cinayet oranına sahip.
-Kadına karşı şiddet oranlarında ise Türkiye, Avrupa ve OECD birincisi.
“Adalete güvensizlik cürüm oranlarını arttırıyor”
Somut bilgilere nazaran; şiddetle çabada istenen muvaffakiyete ulaşılamadığını anlatan Arıcı, “Peki her nasılsa bir defa gerçekleşmiş olan şiddet hadiselerine karşı caydırıcı önlemler alınabiliyor mu? Ne yazık ki Türkiye’nin adalet teşkilatını bu maksada ulaşmak için tesirli halde kullandığını söylemek mümkün değil. Öte yandan Türkiye’nin Avrupa ülkeleri ortasında en kalabalık ikinci ceza ve tutukevi nüfusuna sahip olduğu görülüyor. Ne tesadüf ki bu datada Türkiye’nin önündeki tek ülke, AİHM kararlarında da Türkiye’den fazla mahkûm edilen tek ülke olan Rusya. Hal bu türlü olunca toplumun yargıya duyduğu inancın olağanüstü azalması kaçınılmaz hale geliyor. Hakikaten yapılan araştırmalar, adalet düzeneğinin yeterli işlememesinin adalete inancı azalttığını, adalete müracaatların bu sebeple azaldığını gösteriyor. Bu düşüşün, hata oranlarını arttırdığını varsayım etmek hiç de sıkıntı değil.” dedi.
“Çöküş sarmalı”
Şiddetle uğraş ve şiddetsizliğin temini, devlet aygıtının kolay bir başarısızlığından, küçük ve mazur görülebilecek bir aksamadan çok daha fazla olduğuna dikkat çeken Arıcı, “Özgürlüklerinden feragat ederek ulaşmayı umdukları güvenlikten bile yoksun kalan bireyler, bir de haklarını adalet sistemi marifetiyle elde edemediklerinde ihkak-ı hakka başvurur. Bu, öteki bireyler tarafından kabul edilebilir olmasa da anlaşılabilir görülür ve bir çöküş sarmalı başlar. Tüm bu nedenlerle, gayrimeşru şiddeti önlemedeki başarısızlığın toplum mukavelesini zayıflattığını ve devletin legal şiddet monopolünü yok ettiğini görmek gerekir. Siyaset yapıcılar şiddet inhisarının geleceği ve geleceğinin insanlığı global ölçekte nasıl şekillendirebileceğinin küresel ölçekte tartışıldığı günlerde bir beka sıkıntısından bahsedecekse şiddetin önlenmesi tahminen de en kıymetli gündem hususu olmalıdır.” ihtarında bulundu.
|
‘Gecenin Kıyısı’nda taraf tutmanın anlamsızlığı üzerine bir hikâye
|
