Tokat’ın Niksar ilçesine 23 kilometre uzaklıkta bulunan Büyükyurt köyünde, Orta Asya’dan günümüze kadar ulaşan enteresan bir mezarlık geleneği dikkat çekiyor. Köyde yer alan 5 mezar, Türklerin Orta Asya’dan getirdikleri kültürün bir uzantısı olarak kabul ediliyor. Eski Türklerde, berbat ruhların tahtadan uzak durduğuna inanıldığı için mezarlar mesken ve bark biçiminde yapılarak cenaze anıtı fonksiyonu görüyordu. Bu geleneğin de ölen birine Türkçede “Tahtalıköyü boyladı” denmesinin kökenini oluşturduğu düşünülüyor.
“TAHTALIKÖY TABİRİ KONUT BİÇİMİNDE BENZEYEN TAHTA MEZARLIKLAR İÇİN SÖYLENMİŞ”
Tahta mezarların Göktürk kanunlarında ruhların ikametgahı olarak görüldüğünü söyleyen tarih araştırmacısı Aybike Gamze Gazioğlu, “Birisi vefat ettiğinde, hatta gündelik konuşmamızda, vefat eden birisi için ‘tahtalıköyü boyladı’ deriz. Bu tabirin nereden geldiğini söylemek istiyorum. Günümüzde bu durum pek bilinmese de tahta mezarlar biz Türklerin Orta Asya’dan beri gelenekleri ortasındadır. Türkçemizde mesken bark terimi tıpkı vakitte mezar anıtı manasına da gelir ve Göktürk kanunlarında ruhların ikametgahı olarak görünür. Bark ulu bireylerin yaptıkları ve ziyaret konusu olan türbeleri de söz eder. Derme çatma ağaçtan yapılan mesken manasına da gelir. Bu sebeptendir ki meskenlerin çatısı, tahta mezarlarının çatısı, cenazede taşınan tabutun üstü genelde düz değil baca formundadır. Konut bark dediğimiz tabir de bize mesken yaşamayı bark ise vefatı hatırlatıyor. Türkçe’de ‘tahtalıköy’ tabiri mesken formunda benzeyen tahta mezarlıkları için söylenmiş. Orta Asya’da ağaç mezarların makus ruhların tahtadan uzak durduklarına inanırlarmış. Bu gelenekten günümüzde kalan şey vefat eden birisi defnedilirken baş ve ayak kısmını belirten tahtalar dikilir. Bu gelenek o devirden kalmadır. Orta Asya’da mezarlar tahtadan olduğu için 13’üncü yüzyılda Türk asıllı, İranlı Ozan Nizami tahta mezarları için ‘Kıpçak bozkırlarında toprağa saplanmış tahtalar, deniz kıyısında otlar kadar çoktur’ demiştir. Tokat’ın Niksar ilçesine 23 kilometre uzaklıkta bulunan Büyükyurt köyünde 5 tane tahta mezar vardır. Bu köydeki ağaç mezarlar mesken barkı halinde yapılmış mezar sandukasıdır. Orta Asya’da bulunan tahta mezarlara meyyit gömme geleneğinin de devamıdır” dedi.
“19 MEZARDAN 5 TANESİ KALDI”
Gazioğlu, Büyükyurt köyünde daha evvel 19 tane tahta mezar olduğunu söz ederek, “Şu anda 5 adede düşmüş durumda. Yetkililerin bu son kalan 5 tane mezarlara da sahip çıkmasını istiyoruz” diye konuştu.
“TAHTA MEZARLAR AZALDI”
Büyükyurt köyü sakinleri ise köydeki tarihi tahta mezarların beton yapılarla yer değiştirmesinden telaşlı. Köylüler, “Eskiden imkansızlıktan tahta kullanılırdı, ustalıklarını konuştururlardı. Artık beton mezarlar yaygınlaştı, tahta mezarlar azaldı” diyerek, bu geleneğin canlandırılmasını istiyor.
